Phân tích pháp lý các điểm mới trong Luật sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng, Thuế xuất khẩu và Thuế nhập khẩu năm 2025

ảnh minh họa

1. Dẫn nhập

Việc sửa đổi các luật thuế như Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT), Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là bước đi tất yếu trong tiến trình cải cách chính sách thuế tại Việt Nam, nhằm phù hợp với thực tiễn kinh tế - xã hội và thông lệ quốc tế. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật thuế này đã được Quốc hội thông qua, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, mang theo nhiều điểm mới đáng chú ý. Những điều chỉnh tập trung vào việc tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, hiện đại hóa quản lý thuế, khuyến khích sản xuất, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

2. Căn cứ pháp lý áp dụng

Phân tích dưới đây dựa trên các văn bản pháp luật đang có hiệu lực, bao gồm:

• Luật Thuế giá trị gia tăng số 13/2008/QH12, được sửa đổi bổ sung bởi Luật số 31/2013/QH13, Luật số 106/2016/QH13.
• Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2016/QH13.
• Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14.
• Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật thuế (năm 2025) – đã được Quốc hội thông qua, sẽ có hiệu lực vào ngày 01/7/2025.

Mặc dù văn bản sửa đổi năm 2025 chưa có hiệu lực tại thời điểm này, nhưng các phân tích đều đặt trong mối tương quan với hệ thống pháp luật hiện hành và nguyên tắc áp dụng văn bản pháp luật theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

3. Mở rộng áp dụng thuế GTGT với hàng hóa xuất khẩu tại chỗ

Một điểm mới quan trọng là việc áp dụng thuế suất 0% cho hàng hóa xuất khẩu tại chỗ – đây là hàng hóa được giao trong lãnh thổ Việt Nam nhưng do bên nước ngoài chỉ định. Trước đây, hàng xuất khẩu tại chỗ thường bị xử lý không đồng nhất do chưa được xác định rõ về thuế suất.

Với sửa đổi lần này, quy định mới đã khẳng định rõ bản chất hàng hóa xuất khẩu tại chỗ là hoạt động xuất khẩu, và do đó được áp dụng thuế suất GTGT 0% nếu đáp ứng đủ điều kiện, như có hợp đồng với bên nước ngoài, chứng từ thanh toán qua ngân hàng, hóa đơn GTGT theo đúng quy định.

Sự điều chỉnh này là phù hợp với Điều 9 Luật Thuế GTGT hiện hành, đảm bảo nguyên tắc đánh thuế theo giá trị tăng thêm tại khâu tiêu dùng cuối cùng – ở nước ngoài, chứ không tại Việt Nam.

4. Siết chặt điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào

Luật sửa đổi quy định rằng: mọi hóa đơn giá trị gia tăng, không phân biệt giá trị thanh toán, đều phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt mới được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.

Theo quy định tại Khoản 10 Điều 1 Luật số 106/2016/QH13, các hóa đơn từ 20 triệu đồng trở lên mới yêu cầu chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt để được khấu trừ. Tuy nhiên, từ năm 2025, yêu cầu này áp dụng cho toàn bộ hóa đơn, dù chỉ vài triệu đồng.

Đây là một bước tiến mạnh trong quản lý thuế theo hướng hiện đại, giúp phòng chống gian lận hóa đơn, giao dịch khống và thúc đẩy thanh toán điện tử. Tuy nhiên, sẽ có tác động nhất định tới doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh chưa quen với công nghệ hoặc còn sử dụng nhiều giao dịch tiền mặt.

5. Điều chỉnh giá tính thuế GTGT hàng nhập khẩu

Hiện tại, giá tính thuế GTGT với hàng nhập khẩu là tổng của giá hải quan và thuế nhập khẩu. Theo quy định mới, ngoài hai yếu tố này, còn bao gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường và các khoản thuế nhập khẩu bổ sung.

Việc mở rộng cơ sở tính thuế giúp cơ quan thuế thu đúng, thu đủ giá trị gia tăng thực sự phát sinh từ hàng nhập khẩu. Quy định này cũng tạo ra sự công bằng với hàng hóa sản xuất trong nước – vốn đã chịu đủ loại thuế trong chuỗi cung ứng.

Quy định mới phù hợp với Điều 7 Luật Thuế GTGT hiện hành, nhưng làm rõ hơn các khoản thuế cộng thêm vào giá tính thuế để tránh nhầm lẫn khi áp dụng.

6. Bổ sung quy định về giá tính thuế GTGT với hàng khuyến mại

Trong thực tiễn, nhiều doanh nghiệp gặp vướng mắc khi xác định giá tính thuế GTGT với hàng hóa khuyến mại không thu tiền (quà tặng, hàng mẫu…). Luật sửa đổi khẳng định rõ: nếu hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại theo đúng quy định của pháp luật thương mại thì giá tính thuế GTGT là 0 đồng.

Điều này nhằm khuyến khích doanh nghiệp xúc tiến thương mại hợp pháp, đồng thời loại bỏ những tranh chấp không đáng có trong quá trình thanh tra, kiểm tra thuế.

Căn cứ pháp lý hiện hành có thể đối chiếu là Điều 5 Luật Thuế GTGT năm 2008, quy định các trường hợp không chịu thuế, tuy nhiên luật mới phân biệt rõ ràng giữa không chịu thuế và thuế suất 0% để minh bạch hơn về hoàn thuế.

7. Điều chỉnh chính sách hoàn thuế GTGT cho doanh nghiệp sản xuất hàng hóa chịu thuế 5%

Theo quy định mới, nếu doanh nghiệp có hoạt động sản xuất hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT 5%, mà thuế đầu vào chưa được khấu trừ sau 12 tháng liên tục đạt từ 300 triệu đồng trở lên, thì được hoàn thuế.

Quy định này hỗ trợ dòng tiền cho doanh nghiệp sản xuất mặt hàng thiết yếu (nông sản, dược phẩm, sách…) – những ngành có đầu ra thuế suất thấp nhưng đầu vào chịu thuế phổ thông. Tuy nhiên, để áp dụng, doanh nghiệp cần có hồ sơ kế toán đầy đủ, minh bạch và được kiểm toán nếu có yêu cầu.

8. Điều chỉnh một số danh mục thuế suất GTGT

Một số mặt hàng được chuyển từ không chịu thuế sang thuế suất 5% hoặc 10%, thể hiện định hướng mở rộng diện thu thuế để cải thiện ngân sách.

Ví dụ: tàu đánh cá, phân bón, lâm sản thô – vốn đang không chịu thuế – sẽ chuyển sang chịu thuế 5%. Các thiết bị giáo dục, văn hóa, thể thao có thể chuyển từ thuế 5% lên 10%.

Tuy có thể ảnh hưởng đến giá thành, nhưng sự thay đổi này phù hợp với định hướng đơn giản hóa biểu thuế, thu hẹp diện không chịu thuế, tạo bình đẳng giữa hàng hóa trong nước và nhập khẩu.

9. Miễn thuế xuất nhập khẩu theo hướng ưu đãi đầu tư đổi mới sáng tạo

Luật sửa đổi Luật Thuế xuất khẩu, nhập khẩu bổ sung quy định miễn thuế nhập khẩu đối với:

• Máy móc, thiết bị, nguyên liệu, linh kiện phục vụ nghiên cứu khoa học, ươm tạo công nghệ.
• Hàng hóa nhập khẩu cho trung tâm R&D, doanh nghiệp công nghệ cao, công ty khởi nghiệp sáng tạo (startup).

Đây là bước đi nhất quán với chính sách thúc đẩy khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và tăng trưởng xanh, thể hiện trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021–2030.

10. Kết luận

Luật sửa đổi Luật Thuế GTGT và Luật Thuế xuất khẩu – nhập khẩu năm 2025 thể hiện bước tiến rõ rệt về cả nội dung và kỹ thuật lập pháp. Việc mở rộng đối tượng chịu thuế, siết chặt điều kiện khấu trừ, điều chỉnh giá tính thuế và hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo cho thấy mục tiêu kép: vừa hiện đại hóa hệ thống thuế, vừa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp chân chính.

Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả, cần sớm ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể; đồng thời, doanh nghiệp cần chủ động rà soát lại quy trình kế toán – tài chính để thích ứng kịp thời với quy định mới.

Trường hợp cần tư vấn chi tiết, khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ:

Công ty Luật TNHH Bright Legal - Khách hàng là trọng tâm

Trụ sở chính:

Địa chỉ: Lô 128 Sunrise K, The Manor Central Park, đường Nguyễn Xiển, phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0866.625.968 - 0866375617

Hotline: 0913899635 - 0906219525

Email: [email protected]

Chi nhánh Kiên Giang

Địa chỉ: Số 254 Nguyễn Trung Trực, phường Dương Đông, Tp. Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang

Điện thoại: 0775.921.888

Email: [email protected]

Chi nhánh Hà Tĩnh

Địa chỉ: Số 03 Lý Nhật Quang, thị trấn Thạnh Hà, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh

Điện thoại: 0906219525 - 0963331555