Điểm mới của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi năm 2025 và những tác động thực tiễn

ảnh minh họa

1. Dẫn nhập

Thuế thu nhập doanh nghiệp là một trong những sắc thuế quan trọng trong hệ thống thuế của Việt Nam, góp phần điều tiết thu nhập, tái phân phối nguồn lực và đảm bảo công bằng trong hoạt động kinh doanh. Trải qua nhiều lần sửa đổi, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp đã dần tiệm cận với thông lệ quốc tế và nhu cầu thực tiễn trong nước. Mới đây, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2025 với nhiều nội dung đổi mới. Việc sửa đổi lần này nhằm giải quyết các vướng mắc trong quá trình áp dụng, đồng thời tạo môi trường thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, nhất là khối doanh nghiệp nhỏ, vừa và đổi mới sáng tạo.

2. Cơ sở pháp lý và nền tảng điều chỉnh

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi năm 2025 được ban hành trên cơ sở sửa đổi Luật hiện hành năm 2008 (đã qua nhiều lần bổ sung). Lần sửa đổi này kế thừa toàn bộ kết cấu pháp lý cơ bản của luật hiện hành nhưng có một số điều chỉnh quan trọng về đối tượng nộp thuế, thuế suất, chi phí được khấu trừ và chính sách ưu đãi thuế. Việc sửa đổi không chỉ thể hiện sự thích ứng của pháp luật với bối cảnh mới như chuyển đổi số, kinh tế xanh, mà còn nhằm nội luật hóa các cam kết quốc tế về chống xói mòn cơ sở thuế, chuyển lợi nhuận ra nước ngoài (BEPS), phù hợp với xu hướng cải cách thuế toàn cầu.

3. Mở rộng đối tượng nộp thuế và xác lập nghĩa vụ rõ ràng

Một điểm thay đổi đáng chú ý là luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với các tổ chức, cá nhân nước ngoài có thu nhập phát sinh tại Việt Nam, dù không có hiện diện pháp lý rõ ràng tại đây. Điều này áp dụng đặc biệt cho các nền tảng kỹ thuật số, thương mại điện tử xuyên biên giới, hoặc các tổ chức có cơ sở thường trú tại Việt Nam. Theo đó, nghĩa vụ thuế được xác định không chỉ dựa vào địa điểm đăng ký kinh doanh, mà còn căn cứ vào nơi phát sinh lợi ích kinh tế từ thị trường nội địa. Đây là bước tiến quan trọng trong việc kiểm soát và chống thất thu ngân sách từ các giao dịch kỹ thuật số – một lĩnh vực đang phát triển nhanh nhưng chưa có cơ chế quản lý hiệu quả trước đây.

4. Ưu đãi thuế theo quy mô doanh nghiệp – tiếp cận định lượng rõ ràng hơn

Luật sửa đổi đã lần đầu tiên đưa ra cơ chế thuế suất ưu đãi cố định cho nhóm doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Cụ thể, doanh nghiệp siêu nhỏ có tổng doanh thu năm dưới một ngưỡng nhất định (ví dụ 3 tỷ đồng) sẽ được áp dụng mức thuế thu nhập doanh nghiệp 15%. Doanh nghiệp nhỏ có doanh thu cao hơn (dưới ngưỡng 50 tỷ đồng/năm) có thể được áp dụng mức 17%. Việc xác lập mức thuế ưu đãi dựa trên tiêu chí doanh thu thay vì số lao động hay vốn điều lệ thể hiện sự thay đổi trong tư duy lập pháp, từ đánh giá định tính sang định lượng, dễ kiểm soát và minh bạch hơn.

Bên cạnh đó, luật cũng quy định rõ các điều kiện loại trừ, nhằm ngăn chặn việc doanh nghiệp lớn tách nhỏ để hưởng ưu đãi. Đây là biện pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý và đảm bảo công bằng giữa các chủ thể.

5. Chính sách miễn, giảm thuế ưu tiên đổi mới sáng tạo và kinh tế xanh

Luật sửa đổi năm 2025 mở rộng đáng kể phạm vi các ngành nghề, lĩnh vực được hưởng miễn, giảm thuế. Bên cạnh các lĩnh vực truyền thống như công nghệ cao, nông nghiệp ứng dụng công nghệ, luật lần này nhấn mạnh các ngành mang tính chiến lược cho tương lai như nghiên cứu phát triển (R&D), trung tâm dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, sản phẩm bán dẫn, phương tiện vận tải xanh, tín chỉ carbon, trái phiếu xanh…

Việc ưu đãi thuế thu nhập cho các hoạt động này thể hiện sự dịch chuyển chính sách thuế từ hỗ trợ đầu tư quy mô lớn, đầu tư theo địa bàn sang hỗ trợ đầu tư theo chuỗi giá trị và chiến lược tăng trưởng xanh. Đây là xu hướng phù hợp với định hướng phát triển bền vững và yêu cầu quốc tế trong các hiệp định thương mại mà Việt Nam là thành viên.

6. Khấu trừ chi phí hợp lý – điều chỉnh linh hoạt và thực tế hơn

Luật sửa đổi cho phép doanh nghiệp được khấu trừ các chi phí hợp lý kể cả trong giai đoạn chưa phát sinh doanh thu. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với các doanh nghiệp đầu tư dài hạn như sản xuất công nghiệp nặng, đổi mới sáng tạo hay đào tạo nhân lực. Việc xác định chi phí được khấu trừ dựa trên cơ sở pháp lý, hóa đơn chứng từ hợp lệ, mục đích phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh là điều kiện cần thiết nhưng không phải là duy nhất.

Đáng lưu ý, một giới hạn mới được đưa ra là việc không cho khấu trừ các khoản chi phí lãi vay có mức lãi suất vượt quá trần 20%/năm – mức trần được xác lập căn cứ theo quy định tại Bộ luật Dân sự. Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp kê khai lãi vay không thực tế nhằm làm giảm nghĩa vụ thuế, đặc biệt trong các giao dịch liên kết giữa các công ty trong cùng tập đoàn xuyên quốc gia.

7. Cập nhật cơ chế chuyển lỗ và kiểm soát rủi ro thuế

Luật sửa đổi vẫn duy trì cơ chế chuyển lỗ trong 5 năm liên tiếp kể từ năm phát sinh lỗ, giúp doanh nghiệp có cơ hội phục hồi sau những giai đoạn khó khăn. Tuy nhiên, điểm mới là luật cho phép chuyển lỗ linh hoạt hơn, không còn phân biệt giữa lĩnh vực kinh doanh chính và phụ. Đây là một điều chỉnh thực tế, phù hợp với bản chất vận hành doanh nghiệp hiện đại, nơi ranh giới giữa các ngành nghề đang ngày càng mờ nhạt.

Để tránh hiện tượng lợi dụng chính sách, luật yêu cầu các doanh nghiệp phải chứng minh tính hợp lý và nhất quán của việc phân bổ chi phí, lỗ lãi trong các kỳ tính thuế. Ngoài ra, doanh nghiệp liên kết vẫn phải tuân thủ nghĩa vụ kê khai giao dịch liên kết, lập hồ sơ xác định giá chuyển nhượng theo đúng quy định pháp luật thuế quốc tế và nội địa

8. Tác động thực tiễn và khuyến nghị triển khai

Về mặt thực tiễn, luật sửa đổi mang lại nhiều thuận lợi cho nhóm doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ – vốn chiếm tỷ lệ lớn trong nền kinh tế. Việc áp dụng thuế suất thấp và đơn giản hóa điều kiện ưu đãi giúp giảm gánh nặng chi phí, khuyến khích hoạt động kinh doanh hợp pháp, tăng khả năng cạnh tranh.

Tuy nhiên, hiệu quả của chính sách sẽ phụ thuộc lớn vào khâu hướng dẫn thi hành. Các điều kiện như "doanh nghiệp siêu nhỏ", "doanh nghiệp sáng tạo", hay "chi phí hợp lý" cần được định nghĩa rõ ràng, chi tiết để tránh cách hiểu và áp dụng tùy tiện. Đồng thời, cơ quan thuế cần nâng cao năng lực kiểm tra, thanh tra hậu kiểm để kịp thời phát hiện các hành vi lợi dụng chính sách.

Về phía doanh nghiệp, cần chủ động cập nhật quy định mới, rà soát cấu trúc tài chính, hợp đồng vay, chính sách kế toán để đảm bảo tuân thủ, đồng thời tận dụng hợp lý các ưu đãi. Đặc biệt, trong các lĩnh vực như công nghệ, tín chỉ carbon, doanh nghiệp cần đầu tư bài bản và xây dựng chiến lược dài hạn để được hưởng lợi ích thực sự từ các chính sách mới.

9. Kết luận

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi năm 2025 đánh dấu một bước chuyển đáng kể trong tư duy lập pháp, từ cách tiếp cận dàn trải sang có chọn lọc, từ hỗ trợ đầu tư quy mô sang hỗ trợ đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Những điều chỉnh về thuế suất, chi phí, ưu đãi và đối tượng nộp thuế không chỉ thể hiện sự thích ứng với tình hình thực tiễn trong nước mà còn phù hợp với xu hướng quốc tế. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp trong quá trình thực thi, với sự hỗ trợ đồng bộ về chính sách, kỹ thuật và nguồn lực.

Trường hợp cần tư vấn chi tiết, khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ:

Công ty Luật TNHH Bright Legal - Khách hàng là trọng tâm

Trụ sở chính:

Địa chỉ: Lô 128 Sunrise K, The Manor Central Park, đường Nguyễn Xiển, phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội.

Điện thoại: 0866.625.968 - 0866375617

Hotline: 0913899635 - 0906219525

Email: [email protected]

Chi nhánh Kiên Giang

Địa chỉ: Số 254 Nguyễn Trung Trực, phường Dương Đông, Tp. Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang

Điện thoại: 0775.921.888

Email: [email protected]

Chi nhánh Hà Tĩnh

Địa chỉ: Số 03 Lý Nhật Quang, thị trấn Thạnh Hà, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh

Điện thoại: 0906219525 - 0963331555