Nghĩa Vụ Thuế Thu Nhập Cá Nhân Khi Chuyển Nhượng Cổ Phần: Quy Định Hiện Hành và Cách Tính

1. Chuyển Nhượng Cổ Phần Có Phải Đóng Thuế Thu Nhập Cá Nhân Không?

Câu trả lời là có. Thu nhập từ việc chuyển nhượng cổ phần là một trong những khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Cụ thể, theo Điểm b Khoản 4 Điều 2 Thông tư 111/2013/TT-BTC (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Điều 4 Thông tư 25/2018/TT-BTC), các khoản thu nhập chịu thuế TNCN bao gồm "Thu nhập từ việc chuyển nhượng chứng khoán". Khái niệm "chứng khoán" ở đây được định nghĩa rộng, bao gồm:

• Thu nhập từ chuyển nhượng cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu.
• Tín phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ.
• Các loại chứng khoán khác.

Đặc biệt, quy định này cũng nêu rõ thu nhập từ việc chuyển nhượng cổ phiếu của các cá nhân trong công ty cổ phần thuộc diện chịu thuế.

Đồng thời, Điểm b Khoản 2 Điều 11 Thông tư 111/2013/TT-BTC (đã được sửa đổi, bổ sung tại Điều 16 Thông tư 92/2015/TT-BTC) quy định rõ ràng rằng cá nhân thực hiện chuyển nhượng chứng khoán phải nộp thuế TNCN với mức thuế suất là 0,1% tính trên giá chuyển nhượng chứng khoán của từng lần chuyển nhượng.

Điều quan trọng cần lưu ý là thuế suất 0,1% này được tính trực tiếp trên tổng giá trị chuyển nhượng của từng lần giao dịch, chứ không phải dựa trên phần chênh lệch giữa giá bán và giá mua (lợi nhuận thu được). Điều này có nghĩa là, dù cá nhân chuyển nhượng cổ phần có lãi hay lỗ, họ vẫn phải nộp thuế dựa trên tổng giá trị giao dịch.

Như vậy, có thể khẳng định chắc chắn rằng mọi hoạt động chuyển nhượng cổ phần của cá nhân đều phải đóng thuế thu nhập cá nhân với mức thuế suất cố định là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng.

2. Cách Tính Thuế Thu Nhập Cá Nhân Khi Chuyển Nhượng Cổ Phần

Việc xác định số thuế TNCN phải nộp khi chuyển nhượng cổ phần đối với cá nhân cư trú được thực hiện theo công thức cơ bản, được quy định tại Điểm a và Điểm b Khoản 2 Điều 11 Thông tư 111/2013/TT-BTC, đã được sửa đổi, bổ sung bởi Điều 16 Thông tư 92/2015/TT-BTC.

Công thức tính thuế TNCN phải nộp: Thuế  TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế × Thuế suất

Trong đó:

Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng chứng khoán (bao gồm cổ phần) được xác định là giá chuyển nhượng chứng khoán của từng lần giao dịch. Đây là điểm mấu chốt, nhấn mạnh việc tính thuế dựa trên tổng giá trị giao dịch mà không tính đến chi phí hay lợi nhuận.

Giá chuyển nhượng chứng khoán trong từng trường hợp cụ thể được xác định như sau:

Đối với chứng khoán của công ty đại chúng được giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán:

Giá chuyển nhượng được xác định là giá thực hiện tại Sở Giao dịch chứng khoán.

Giá thực hiện này bao gồm giá được xác định theo kết quả khớp lệnh hoặc giá được hình thành từ các giao dịch thỏa thuận tại Sở Giao dịch chứng khoán.

Đối với chứng khoán không thuộc trường hợp giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán (như cổ phần của công ty cổ phần không đại chúng hoặc không niêm yết):

Giá chuyển nhượng được xác định là giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng.

Hoặc giá trị thực tế chuyển nhượng.

Hoặc giá ghi trong sổ sách kế toán của công ty có chứng khoán được chuyển nhượng, xác định tại thời điểm công ty lập báo cáo tài chính gần nhất theo quy định pháp luật về kế toán trước thời điểm tiến hành chuyển nhượng chứng khoán. Điều này đảm bảo tính khách quan và hợp lý của giá trị giao dịch, đặc biệt khi các bên có thể cố tình ghi thấp giá trên hợp đồng.

Thuế suất: Cá nhân chuyển nhượng chứng khoán phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo mức thuế suất là 0,1% được tính trên tổng giá trị chuyển nhượng chứng khoán của từng lần chuyển nhượng.

Đối với cá nhân không cư trú:

Điều 20 Thông tư 111/2013/TT-BTC quy định việc xác định thuế TNCN đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân không cư trú có sự khác biệt. Thuế được xác định bằng:

Tổng số tiền mà cá nhân không cư trú đó nhận được từ chuyển nhượng chứng khoán tại các tổ chức/cá nhân Việt Nam nhân (x) thuế suất 0,1%, không phân biệt việc chuyển nhượng chứng khoán được thực hiện tại Việt Nam hay nước ngoài. Điều này áp dụng dù việc chuyển nhượng chứng khoán được thực hiện tại Việt Nam hay ở nước ngoài.

Tổng số tiền mà cá nhân không cư trú nhận được từ chuyển nhượng vốn/chứng khoán tại các tổ chức/cá nhân Việt Nam được xác định là giá chuyển nhượng chứng khoán không trừ bất kỳ khoản chi phí nào, kể cả giá vốn.

Giá chuyển nhượng trong từng trường hợp cụ thể đối với cá nhân không cư trú cũng được xác định tương tự như đối với cá nhân cư trú tại Việt Nam, theo hướng dẫn tại Tiết a.1 Điểm a Khoản 2 Điều 11 Thông tư 111/2013/TT-BTC (đã được sửa đổi, bổ sung tại Điều 16 Thông tư 92/2015/TT-BTC).

Tóm lại, dù là cá nhân cư trú hay không cư trú, nguyên tắc tính thuế TNCN khi chuyển nhượng cổ phần vẫn dựa trên tổng giá trị giao dịch với thuế suất 0,1%, nhưng có sự điều chỉnh nhỏ về phạm vi áp dụng đối với cá nhân không cư trú.

3. Thời Điểm Xác Định Thuế Thu Nhập Cá Nhân Khi Chuyển Nhượng Cổ Phần

Việc xác định đúng thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế là rất quan trọng để đảm bảo cá nhân thực hiện nghĩa vụ thuế đúng hạn. Điểm c Khoản 1 Điều 11 Thông tư 111/2013/TT-BTC quy định cụ thể về thời điểm xác định thuế TNCN khi chuyển nhượng cổ phần như sau:

Đối với chứng khoán của công ty đại chúng được giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán:

Thời điểm xác định nghĩa vụ thuế TNCN là thời điểm mà người nộp thuế nhận được thu nhập từ việc chuyển nhượng chứng khoán. Điều này thường trùng với thời điểm tiền được ghi có vào tài khoản của người bán hoặc thời điểm hoàn tất thanh toán.

Đối với chứng khoán của công ty đại chúng nhưng không giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán (chỉ chuyển quyền sở hữu thông qua hệ thống của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán):

Thời điểm xác định nghĩa vụ thuế TNCN là thời điểm chuyển quyền sở hữu chứng khoán tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán. Đây là thời điểm mà quyền sở hữu hợp pháp đối với chứng khoán chính thức thay đổi trong hệ thống quản lý.

Đối với chứng khoán không thuộc hai trường hợp trên (ví dụ: cổ phần của công ty TNHH, hoặc công ty cổ phần không đại chúng không niêm yết):

Thời điểm xác định nghĩa vụ thuế TNCN là thời điểm mà hợp đồng chuyển nhượng chứng khoán có hiệu lực pháp luật. Đây là thời điểm mà các bên ràng buộc về mặt pháp lý và giao dịch chính thức được công nhận.

Việc xác định đúng thời điểm này giúp cá nhân và các tổ chức liên quan (như công ty, công ty chứng khoán, ngân hàng) biết khi nào cần thực hiện nghĩa vụ kê khai và nộp thuế, tránh các vi phạm về thuế.

Các quy định pháp luật về thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng cổ phần đã được thiết lập rõ ràng, với mục tiêu đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong nghĩa vụ thuế. Cá nhân khi thực hiện giao dịch chuyển nhượng cổ phần cần lưu ý ba điểm chính: (1) Mọi giao dịch chuyển nhượng cổ phần đều phải chịu thuế TNCN; (2) Thuế suất là 0,1% tính trên tổng giá trị chuyển nhượng của từng lần giao dịch; và (3) Thời điểm xác định thuế phụ thuộc vào hình thức và kênh giao dịch của cổ phần. Việc nắm vững những quy định này sẽ giúp cá nhân tuân thủ đúng pháp luật, tránh những rủi ro pháp lý không đáng có và góp phần vào sự phát triển lành mạnh của thị trường vốn.

Để được tư vấn chi tiết hơn, khách hàng vui lòng liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ:

Công ty Luật TNHH Bright Legal

Trụ sở chính:

Địa chỉ: Lô 128 Sunrise K, The Manor Central Park, đường Nguyễn Xiển, phường Thanh Liệt, thành phố Hà Nội

Điện thoại: 0866.625.968 - 0866.375.617

Hotline: 0913.899.635 - 0906.219.525

Email: [email protected]

Chi nhánh An Giang:

Địa chỉ: Phòng 2A, số 254 Nguyễn Trung Trực, đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang

Điện thoại: 0775.921.888

Email: [email protected]

Chi nhánh Hà Tĩnh:

Địa chỉ: Số 03 Lý Nhật Quang, xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh

Điện thoại: 0906.219.525 - 0963.331.555