Có được lập di chúc chia thừa kế đối với tài sản đang thế chấp hay không?
Thứ hai, 26/05/2025 | 11:31 (GMT+7)
Hỏi: Xin chào Luật sư công ty Luật Bright Legal, em có câu hỏi như sau: Ông bà em đã già, muốn lập di chúc để lại tài sản cho các con trong nhà. Tuy nhiên hiện nay nhà đất của ông bà em đang được thế chấp để vay vốn trong ngân hàng. Vậy ông bà em có được lập di chúc chia thừa kế đối với tài sản đang thế chấp hay không? Xin cảm ơn Luật sư.
Luật sư trả lời bạn đọc như sau:
Vấn đề lập di chúc với tài sản đang được thế chấp để thực hiện nghĩa vụ
Thế chấp là gì?
Thế chấp là một trong những biện pháp để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ. Điều 317 Bộ luật Dân sự năm 2015 giải thích rõ: thế chấp tài sản là việc một bên sử dụng tài sản thuộc sở hữu của mình để cam kết bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, thế chấp không chuyển giao tài sản cho bên nhận thế chấp. Tài sản thế chấp vẫn do bên thế chấp quản lý và sử dụng. Đồng thời tài sản đang thế chấp này vẫn có thể được giao cho bên thứ ba giữ, sử dụng và quản lý.
Điều kiện của tài sản thế chấp
Tài sản thế chấp phải bảo đảm tuân thủ theo Điều 295 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau:
Tài sản bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu hợp pháp của của bên thế chấp;
Tài sản bảo đảm phải xác định được, có thể mô tả được, có thể là tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai;
Giá trị của tài sản bảo đảm có thể lớn hơn, bằng hoặc nhỏ hơn giá trị nghĩa vụ được bảo đảm do bên thế chấp và bên nhận thế chấp thỏa thuận.
Trường hợp thế chấp quyền sử dụng đất có tài sản gắn liền với đất cũng thuộc quyền sở hữu của bên thế chấp thì ngoài quyền sử dụng đất thì tài sản gắn liền với đất cũng thuộc tài sản thế chấp, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Trong thực tế, những tài sản được sử dụng để đảm bảo phần lớn là: thế chấp phần lớn là quyền sử dụng đất; quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, xe ô tô, tàu thuyền, máy bay...
Nghĩa vụ của bên thế chấp
Nghĩa vụ của bên thế chấp được quy định tại điều 320 Bộ luật Dân sự năm 2015. Trong đó, bên thế chấp có nghĩa vụ không được bán, thay thế, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp, trừ trường hợp:
Nếu là hàng hóa luân chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh thì sẽ được bán, trao đổi, thay thế. Trong trường hợp này thì tiền thu được từ bán tài sản, lợi tức hình thành từ số tiền thu được, tài sản được thay thế hoặc được trao đổi sau đó sẽ trở thành tài sản thế chấp.
Nếu tài sản thế chấp là kho hàng thì bên thế chấp được quyền thay thế hàng hóa trong kho, và phải bảo đảm giá trị của hàng hóa trong kho đúng như thỏa thuận.
Bên thế chấp được bán, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp không phải là hàng hóa luân chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh khi bên nhận thế chấp đồng ý hoặc theo quy định của pháp luật.
Như vậy, với trường hợp tài sản đang thế chấp thì bên thế chấp vẫn có quyền lập di chúc đối với tài sản này. Bên thế chấp vẫn có những quyền của chủ sở hữu tài sản nhưng bị hạn chế một phần theo quy định; nên vẫn có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật.
Điều kiện và hình thức của di chúc hợp pháp
Thủ tục lập di chúc là tài sản đang thế chấp
Cơ quan công chứng trước khi thực hiện nhiệm vụ chứng thực nội dung di chúc ngoài việc đánh giá tính tự nguyện, tình trạng minh mẫn của người lập di chúc. Cơ quan công chứng sẽ tiến hành kiểm tra tính hợp pháp của tài sản được định đạo trong di chúc bằng việc đối chiếu bản gốc các giấy tờ về nhân thân với các giấy tờ chứng minh nguồn gốc tài sản. Nếu tài sản đã được thế chấp thì chủ sở hữu tài sản có thể làm đơn yêu cầu tổ chức tín dụng, ngân hàng đang quản lý giấy tờ gốc của tài sản, cử người mang theo giấy tờ gốc về quyền tài sản đang được thế chấp đến cơ quan công chứng kiểm tra đối chiếu. Sau khi kiểm tra đối chiếu, nội dung di chúc cùng những giấy tờ liên quan đến tài sản được định đoạt là hợp pháp thì sẽ tiến hành công chứng nội dung di chúc. Sau khi thủ tục công chứng di chúc hoàn tất, thì ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng sẽ tiếp tục lưu giữ, bảo quản những giấy tờ gốc liên quan đến quyền tài sản của người để lại di chúc.
Tuy nhiên với trường hợp của bạn thì để không phát sinh những trường hợp phức tạp hơn, và con cháu được hưởng trọn vẹn phần di sản thừa kế thì con cháu nên thuyết phục ông bà rút tài sản đang thế chấp tại ngân hàng. Thay vào đó bằng một tài sản khác để phòng trường hợp tài sản thế chấp bị xử lý nếu như ông bà ko thực hiện thanh toán nghĩa vụ trả nợ tại ngân hàng.
nếu chậm hoặc không giao lại bản chính Giấy chứng nhận mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. Bên bảo đảm được dùng bản sao Giấy chứng nhận và bản chính văn bản xác nhận còn hiệu lực của bên nhận bảo đảm về việc giữ bản chính Giấy chứng nhận để sử dụng hoặc lưu hành tài sản.
Như vậy, để thực hiện công chứng di chúc thì cần được sự đồng ý gián tiếp của bên nhận thế chấp về việc lập di chúc thông qua việc mang giấy tờ gốc liên quan đến quyền tài sản đến cơ quan công chứng để tiến hành thủ tục công chứng di chúc.
Sở dĩ pháp luật không cấm lập di chúc chỉ định người hưởng di sản là tài sản thế chấp, bởi việc mà bên thế chấp lập di chúc liên quan đến tài sản này không làm ảnh hưởng đến quyền của bên nhận thế chấp. Bởi vì đã có những điều khoản dự liệu những tinh huống phát sinh liên quan đến tài sản thế chấp là di sản thừa kế.
Tại khoản 1 điều 615 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định di sản đang là tài sản thế chấp vào thời điểm mở thừa kế thì những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thoả thuận khác. Theo đó, những người thừa kế ngoài được hưởng di sản thì còn phải kế thừa nghĩa vụ của người để lại di sản, đó là hoàn thành nghĩa vụ thế chấp với bên nhận thế chấp.
Di chúc sẽ không còn hiệu lực nếu tài sản thế chấp đã bị xử lý, di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế;
Nếu bên thế chấp đã hoàn thành nghĩa vụ với bên nhận thế chấp trước thời điểm mở thừa kế, bên thế chấp sẽ được nhận lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gắn liền với tài sản trên đất, quyền tài sản của chủ sở hữu sẽ được khôi phục lại đầy đủ.
Nếu có vấn đề nào còn chưa rõ, bạn có thể phản hồi lại với chúng tôi theo thông tin sau để được tiếp nhận và giải đáp kịp thời!
Công ty Luật Bright Legal
Email: [email protected]
Điện thoại: 0906.219.525
Trân trọng!
Luật sư trả lời bạn đọc như sau:
Vấn đề lập di chúc với tài sản đang được thế chấp để thực hiện nghĩa vụ
Thế chấp là gì?
Thế chấp là một trong những biện pháp để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ. Điều 317 Bộ luật Dân sự năm 2015 giải thích rõ: thế chấp tài sản là việc một bên sử dụng tài sản thuộc sở hữu của mình để cam kết bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, thế chấp không chuyển giao tài sản cho bên nhận thế chấp. Tài sản thế chấp vẫn do bên thế chấp quản lý và sử dụng. Đồng thời tài sản đang thế chấp này vẫn có thể được giao cho bên thứ ba giữ, sử dụng và quản lý.
Điều kiện của tài sản thế chấp
Tài sản thế chấp phải bảo đảm tuân thủ theo Điều 295 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau:
Tài sản bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu hợp pháp của của bên thế chấp;
Tài sản bảo đảm phải xác định được, có thể mô tả được, có thể là tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai;
Giá trị của tài sản bảo đảm có thể lớn hơn, bằng hoặc nhỏ hơn giá trị nghĩa vụ được bảo đảm do bên thế chấp và bên nhận thế chấp thỏa thuận.
Trường hợp thế chấp quyền sử dụng đất có tài sản gắn liền với đất cũng thuộc quyền sở hữu của bên thế chấp thì ngoài quyền sử dụng đất thì tài sản gắn liền với đất cũng thuộc tài sản thế chấp, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Trong thực tế, những tài sản được sử dụng để đảm bảo phần lớn là: thế chấp phần lớn là quyền sử dụng đất; quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, xe ô tô, tàu thuyền, máy bay...
Nghĩa vụ của bên thế chấp
Nghĩa vụ của bên thế chấp được quy định tại điều 320 Bộ luật Dân sự năm 2015. Trong đó, bên thế chấp có nghĩa vụ không được bán, thay thế, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp, trừ trường hợp:
Nếu là hàng hóa luân chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh thì sẽ được bán, trao đổi, thay thế. Trong trường hợp này thì tiền thu được từ bán tài sản, lợi tức hình thành từ số tiền thu được, tài sản được thay thế hoặc được trao đổi sau đó sẽ trở thành tài sản thế chấp.
Nếu tài sản thế chấp là kho hàng thì bên thế chấp được quyền thay thế hàng hóa trong kho, và phải bảo đảm giá trị của hàng hóa trong kho đúng như thỏa thuận.
Bên thế chấp được bán, trao đổi, tặng cho tài sản thế chấp không phải là hàng hóa luân chuyển trong quá trình sản xuất, kinh doanh khi bên nhận thế chấp đồng ý hoặc theo quy định của pháp luật.
Như vậy, với trường hợp tài sản đang thế chấp thì bên thế chấp vẫn có quyền lập di chúc đối với tài sản này. Bên thế chấp vẫn có những quyền của chủ sở hữu tài sản nhưng bị hạn chế một phần theo quy định; nên vẫn có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật.
Điều kiện và hình thức của di chúc hợp pháp
Thủ tục lập di chúc là tài sản đang thế chấp
Cơ quan công chứng trước khi thực hiện nhiệm vụ chứng thực nội dung di chúc ngoài việc đánh giá tính tự nguyện, tình trạng minh mẫn của người lập di chúc. Cơ quan công chứng sẽ tiến hành kiểm tra tính hợp pháp của tài sản được định đạo trong di chúc bằng việc đối chiếu bản gốc các giấy tờ về nhân thân với các giấy tờ chứng minh nguồn gốc tài sản. Nếu tài sản đã được thế chấp thì chủ sở hữu tài sản có thể làm đơn yêu cầu tổ chức tín dụng, ngân hàng đang quản lý giấy tờ gốc của tài sản, cử người mang theo giấy tờ gốc về quyền tài sản đang được thế chấp đến cơ quan công chứng kiểm tra đối chiếu. Sau khi kiểm tra đối chiếu, nội dung di chúc cùng những giấy tờ liên quan đến tài sản được định đoạt là hợp pháp thì sẽ tiến hành công chứng nội dung di chúc. Sau khi thủ tục công chứng di chúc hoàn tất, thì ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng sẽ tiếp tục lưu giữ, bảo quản những giấy tờ gốc liên quan đến quyền tài sản của người để lại di chúc.
Tuy nhiên với trường hợp của bạn thì để không phát sinh những trường hợp phức tạp hơn, và con cháu được hưởng trọn vẹn phần di sản thừa kế thì con cháu nên thuyết phục ông bà rút tài sản đang thế chấp tại ngân hàng. Thay vào đó bằng một tài sản khác để phòng trường hợp tài sản thế chấp bị xử lý nếu như ông bà ko thực hiện thanh toán nghĩa vụ trả nợ tại ngân hàng.
nếu chậm hoặc không giao lại bản chính Giấy chứng nhận mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. Bên bảo đảm được dùng bản sao Giấy chứng nhận và bản chính văn bản xác nhận còn hiệu lực của bên nhận bảo đảm về việc giữ bản chính Giấy chứng nhận để sử dụng hoặc lưu hành tài sản.
Như vậy, để thực hiện công chứng di chúc thì cần được sự đồng ý gián tiếp của bên nhận thế chấp về việc lập di chúc thông qua việc mang giấy tờ gốc liên quan đến quyền tài sản đến cơ quan công chứng để tiến hành thủ tục công chứng di chúc.
Sở dĩ pháp luật không cấm lập di chúc chỉ định người hưởng di sản là tài sản thế chấp, bởi việc mà bên thế chấp lập di chúc liên quan đến tài sản này không làm ảnh hưởng đến quyền của bên nhận thế chấp. Bởi vì đã có những điều khoản dự liệu những tinh huống phát sinh liên quan đến tài sản thế chấp là di sản thừa kế.
Tại khoản 1 điều 615 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định di sản đang là tài sản thế chấp vào thời điểm mở thừa kế thì những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thoả thuận khác. Theo đó, những người thừa kế ngoài được hưởng di sản thì còn phải kế thừa nghĩa vụ của người để lại di sản, đó là hoàn thành nghĩa vụ thế chấp với bên nhận thế chấp.
Di chúc sẽ không còn hiệu lực nếu tài sản thế chấp đã bị xử lý, di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế;
Nếu bên thế chấp đã hoàn thành nghĩa vụ với bên nhận thế chấp trước thời điểm mở thừa kế, bên thế chấp sẽ được nhận lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gắn liền với tài sản trên đất, quyền tài sản của chủ sở hữu sẽ được khôi phục lại đầy đủ.
Nếu có vấn đề nào còn chưa rõ, bạn có thể phản hồi lại với chúng tôi theo thông tin sau để được tiếp nhận và giải đáp kịp thời!
Công ty Luật Bright Legal
Email: [email protected]
Điện thoại: 0906.219.525
Trân trọng!
 (20 x 9 cm) (16 x 6 cm) (16 x 5 cm) (16 x 9 cm).jpg&h=186&w=280)
.png&h=186&w=280)
.jpg&h=186&w=280)
