XÓA BỎ THUẾ KHOÁN – CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA CÁC HỘ KINH DOANH CÁC THỂ DƯỚI GÓC NHÌN CHUYÊN GIA

Từ thuế khoán đến kê khai doanh thu – Cú hích cải cách thuế

Theo lộ trình, từ ngày 1/6/2025, khoảng 37.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử phát hành qua máy tính tiền, có kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Và đến năm 2026, việc xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán sẽ được triển khai trên phạm vi toàn quốc.

Chủ trương này được các chuyên gia đánh giá là phù hợp xu thế hiện đại hóa, tạo môi trường kinh doanh công bằng, khuyến khích minh bạch và giúp tăng nguồn thu ngân sách bền vững. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy còn rất nhiều vướng mắc đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là những người lớn tuổi, ít tiếp cận công nghệ.

Rào cản công nghệ và chi phí đầu tư ban đầu

Tại TP HCM, bà Thanh – một tiểu thương kinh doanh giày dép ở chợ An Đông – cho biết bà không sử dụng điện thoại thông minh hay máy tính, nên mọi việc liên quan đến hóa đơn đều phải nhờ con cháu hỗ trợ. Tình trạng này không hiếm gặp ở các chợ truyền thống, nơi phần lớn hộ kinh doanh vẫn đang vận hành theo cách thủ công.

Ngoài khó khăn về kỹ năng sử dụng công nghệ, chi phí đầu tư máy tính tiền, phần mềm quản lý bán hàng, chữ ký số... cũng là gánh nặng với các hộ kinh doanh quy mô nhỏ. Nhiều chủ hộ cho biết, tổng chi phí đầu tư có thể lên đến hàng chục triệu đồng mỗi năm – một con số không nhỏ nếu so với mức doanh thu bấp bênh, nhất là trong điều kiện kinh tế còn nhiều biến động.

Thách thức từ đặc thù ngành nghề và nhân lực hạn chế

Ông Đỗ Duy Thanh – Giám đốc Công ty tư vấn FnB Director – phân tích ngành ẩm thực (F&B) là một trong những nhóm ngành chịu nhiều ảnh hưởng khi bỏ thuế khoán. Với đặc thù kết hợp ba yếu tố: chế biến, thương mại và dịch vụ, khối lượng công việc trong các quán ăn, nhà hàng thường rất cao. Trong khi đó, nhân sự chủ yếu là người trong gia đình, đảm nhiệm toàn bộ các công đoạn vận hành – nay lại phải kiêm thêm nghiệp vụ kê khai, sử dụng phần mềm, phát hành hóa đơn điện tử… là gánh nặng lớn.

Không chỉ vậy, tính chất mùa vụ, ảnh hưởng bởi thời tiết, lễ tết khiến doanh thu của các hộ kinh doanh F&B không ổn định, tạo tâm lý ngại minh bạch hóa dòng tiền do sợ phát sinh chi phí thuế cao hơn so với phương pháp khoán trước đây.

Cần hỗ trợ thiết thực và linh hoạt trong chuyển đổi

Theo ông Nguyễn Văn Được – Tổng giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ tư vấn thuế Trọng Tín – việc bỏ thuế khoán là hướng đi đúng nhưng cần sự hỗ trợ kịp thời từ chính sách. Ông cho rằng phương pháp kê khai thực tế theo Thông tư 40 hiện hành nên được điều chỉnh theo hướng đơn giản, đặc biệt là với hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng mỗi năm. Cụ thể, có thể bỏ yêu cầu sổ sách kế toán đầy đủ, thay vào đó chỉ cần kê khai doanh thu đầu ra, nhằm tạo thuận lợi cho việc phát hành hóa đơn và nộp thuế đúng, đủ.

Một giải pháp khả thi được ông Được đề xuất là nhà nước đầu tư phần mềm, thiết bị hóa đơn điện tử và cho hộ kinh doanh thuê lại với mức giá hỗ trợ. Việc này không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho tiểu thương mà còn đảm bảo việc thu thuế minh bạch, chính xác hơn.

Phát triển công cụ hỗ trợ và đào tạo thực tế

Cùng chung quan điểm, ông Đỗ Duy Thanh nhấn mạnh cần chuẩn hóa bộ công cụ kê khai đơn giản, phần mềm bán hàng thân thiện, dễ sử dụng. Giao diện phần mềm nên được thiết kế trực quan, thao tác đơn giản, phù hợp với người lớn tuổi hoặc không có nền tảng công nghệ.

Bên cạnh đó, ông cũng đề xuất tổ chức các khóa tập huấn miễn phí về quản lý doanh thu, lập hóa đơn và kê khai thuế điện tử dành riêng cho nhóm ngành F&B. Các chương trình cần có tính thực hành cao, gắn với nghiệp vụ thực tế của hộ kinh doanh, thay vì chỉ lý thuyết.

Khuyến khích tuân thủ và nhân rộng mô hình tiêu biểu

Một giải pháp dài hạn khác được đưa ra là xây dựng cộng đồng hộ kinh doanh chuẩn hóa, trong đó những mô hình tuân thủ tốt sẽ được vinh danh, hỗ trợ để lan tỏa hiệu ứng tích cực. Đồng thời, công tác tuyên truyền cần được đẩy mạnh, giúp hộ kinh doanh hiểu rằng việc tuân thủ thuế sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc tiếp cận vốn, mở rộng kinh doanh hoặc nhượng quyền trong tương lai.

Vai trò của doanh nghiệp công nghệ trong quá trình chuyển đổi

Ông Nguyễn Mạnh Tấn – Giám đốc Marketing Haravan – cho biết hiện nay chi phí triển khai phần mềm và thiết bị cho hộ kinh doanh không còn quá cao, chỉ khoảng 3–5 triệu đồng và hoàn toàn có thể vận hành trên điện thoại thông minh. Nhiều công ty như Haravan cũng đang có các chương trình miễn phí phần mềm 3–6 tháng, miễn phí hóa đơn điện tử để các hộ làm quen với hệ thống mới.

Ông khuyến nghị các hộ kinh doanh nên chủ động thích nghi sớm với sự thay đổi để nắm bắt lợi thế cạnh tranh, nhất là khi xu hướng số hóa đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thị trường.

Chuyển đổi cần sự linh hoạt, tránh hành chính hóa

Ông Nguyễn Xuân Thành – Giảng viên cao cấp Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright – nhấn mạnh rằng trong quá trình triển khai cần tránh tư duy "hành chính hóa". Thay vào đó, cần khuyến khích hộ kinh doanh tự nguyện khai báo, kết hợp với hậu kiểm hợp lý. Những điều kiện và thủ tục phức tạp chỉ khiến người dân e ngại, thậm chí né tránh nghĩa vụ thuế.

Tổng kết: Việc xóa bỏ thuế khoán là cơ hội để các hộ kinh doanh hiện đại hóa hoạt động, tiếp cận nền kinh tế số và mở rộng quy mô một cách bền vững. Tuy nhiên, để thành công, cần có sự đồng hành thiết thực từ nhà nước, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức liên quan – từ chính sách hỗ trợ thiết bị, phần mềm, đến đào tạo và đơn giản hóa quy trình kê khai thuế. Đây là cuộc chuyển đổi lớn, nhưng nếu được triển khai hợp lý, sẽ mang lại lợi ích cho cả người kinh doanh và cơ quan quản lý.

Bạn vừa đọc bài viết XÓA BỎ THUẾ KHOÁN – CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA CÁC HỘ KINH DOANH CÁC THỂ DƯỚI GÓC NHÌN CHUYÊN GIA thuộc trang Tư vấn đầu tư trong nước trên website: brl.vn. Hẹn gặp bạn ở những bài viết sau.