Trong thực tế, tranh chấp đất đai là một trong những loại tranh chấp dân sự phổ biến và phức tạp nhất hiện nay, do liên quan đến quyền lợi kinh tế, yếu tố lịch sử, quan hệ gia đình và cả sự thiếu thống nhất trong giấy tờ pháp lý. Khi các bên không thể tự thỏa thuận hoặc hòa giải tại cơ sở, việc khởi kiện ra Tòa án là con đường pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ trình tự, thủ tục cũng như các giấy tờ cần thiết để khởi kiện đúng luật, tránh bị trả hồ sơ hoặc kéo dài thời gian giải quyết. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn cụ thể thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai theo đúng quy định hiện hành, giúp người dân có thêm căn cứ để hành động đúng đắn và kịp thời.
27/06/2025
Theo Điều 236 Luật Đất đai năm 2024 quy định: Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại UBND cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau:
Trường hợp 1: Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 Luật Đất đai năm 2024 và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết.
Trường hợp 2: Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 Luật Đất đai năm 2024 thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức sau:
- Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại UBND cấp có thẩm quyền (cấp huyện, cấp tỉnh);
- Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.
Điều kiện, thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai được thực hiện như sau:
- Điều kiện khởi kiện tranh chấp đất đai
Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 không có điều khoản riêng quy định về điều kiện khởi kiện vụ án. Căn cứ theo Điều 26, Điều 186, Điều 187, Điều 192 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 và khoản 3 Điều 2 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP, khi khởi kiện vụ án tranh chấp đất đai người khởi kiện cần đáp ứng những điều kiện sau:
- Người khởi kiện có quyền khởi kiện;
- Thuộc thẩm quyền của Tòa án theo loại việc;
- Tranh chấp chưa được giải quyết;
- Phải được hòa giải tại UBND cấp xã.
- Chuẩn bị và nộp hồ sơ khởi kiện
* Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Căn cứ theo khoản 2 Điều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, người khởi kiện cần chuẩn bị 01 bộ hồ sơ khởi kiện, gồm:
- Đơn khởi kiện theo mẫu.
- Biên bản hòa giải không thành có chứng nhận của UBND xã và có chữ ký của các bên tranh chấp.
- Giấy tờ của người khởi kiện: Sổ hộ khẩu, chứng minh thư nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân hoặc hộ chiếu còn giá trị sử dụng.
- Danh mục tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện.
Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, ai khởi kiện vấn đề gì phải có tài liệu, chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu khởi kiện đó.
Ví dụ:
+ Trường hợp tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 Luật Đất đai năm 2024 thì có Giấy chứng nhận hoặc một trong các loại giấy tờ theo Điều 137 Luật Đất đai năm 2024 nộp kèm theo đơn.
+ Trường hợp tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì có một trong những loại giấy tờ chứng minh quyền sở hữu.
* Nộp đơn khởi kiện
- Nộp đơn tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất đang tranh chấp.
- Hình thức nộp đơn: Người khởi kiện nộp đơn bằng một trong các hình thức sau:
+ Nộp trực tiếp tại Tòa án;
+ Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
+ Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.
- Chuẩn bị xét xử và xét xử sơ thẩm
* Nhận, xử lý đơn khởi kiện, thụ lý đơn
- Nhận và xử lý đơn khởi kiện
Căn cứ Điều 191 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và ra một trong các quyết định sau:
+ Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
+ Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn nếu vụ án có đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn;
+ Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
+ Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
- Thụ lý đơn khởi kiện
Theo Điều 195 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.
+ Thẩm phán dự tính số tiền tạm ứng án phí, ghi vào giấy báo và giao cho người khởi kiện để họ nộp tiền tạm ứng án phí.
+ Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
+ Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
+ Trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì Thẩm phán phải thụ lý vụ án khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.
* Chuẩn bị xét xử và xét xử
Căn cứ theo Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án tranh chấp đất đai là 04 tháng, vụ việc phức tạp được gia hạn không quá 02 tháng (tổng 06 tháng); nếu không thuộc trường hợp tạm đình chỉ hoặc đình chỉ vụ án thì Tòa án sẽ đưa vụ án ra xét xử.
Sau khi có bản án sơ thẩm các bên tranh chấp có quyền kháng cáo nếu có căn cứ theo quy định.
Trên đây là thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai và thủ tục chuẩn bị xét xử, xét xử vụ án. Khi giải quyết tranh chấp đất đai bằng hình thức khởi kiện sẽ phức tạp, kéo dài nên khởi kiện thường là phương án cuối cùng để giải quyết tranh chấp đất đai. Để xem sơ đồ giải quyết tranh chấp đất đai hãy truy cập tại: Quy trình giải quyết tranh chấp đất đai.
Công ty Luật TNHH Bright Legal - Khách hàng là trọng tâm
Trụ sở chính:
Địa chỉ: Lô 128 Sunrise K, The Manor Central Park, đường Nguyễn Xiển, phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội.
Điện thoại: 0866.625.968 - 0866375617
Hotline: 0913899635 - 0906219525
Email: [email protected]
Chi nhánh Kiên Giang
Địa chỉ: Số 254 Nguyễn Trung Trực, phường Dương Đông, Tp. Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
Điện thoại: 0775.921.888
Email: [email protected]
Chi nhánh Hà Tĩnh
Địa chỉ: Số 03 Lý Nhật Quang, thị trấn Thạnh Hà, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh
Điện thoại: 0906219525 - 0963331555
 (4).png&h=225&w=280)
Luật sư tranh tụng 🞄 27/06/2025
Quyền thu thập chứng cứ là công cụ quan trọng giúp luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho bị can, bị cáo và các đương sự trong tố tụng hình sự. Tuy nhiên, trên thực tế, quyền này vẫn còn bị hạn chế bởi quy định pháp luật chưa đồng bộ và cách hiểu chưa thống nhất giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong bối cảnh cải cách tư pháp, việc hoàn thiện pháp luật để đảm bảo quyền thu thập chứng cứ cho luật sư là yêu cầu cấp thiết, góp phần nâng cao tính tranh tụng và bảo đảm công lý trong hoạt động tố tụng hình sự.
Luật sư tranh tụng 🞄 27/06/2025
Quyền thu thập chứng cứ là công cụ quan trọng giúp luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho bị can, bị cáo và các đương sự trong tố tụng hình sự. Tuy nhiên, trên thực tế, quyền này vẫn còn bị hạn chế bởi quy định pháp luật chưa đồng bộ và cách hiểu chưa thống nhất giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong bối cảnh cải cách tư pháp, việc hoàn thiện pháp luật để đảm bảo quyền thu thập chứng cứ cho luật sư là yêu cầu cấp thiết, góp phần nâng cao tính tranh tụng và bảo đảm công lý trong hoạt động tố tụng hình sự.
Dân sự 🞄 06/06/2025
Ngày 23/5/2025, Công ty Luật TNHH Bright Legal đại diện cho bà Nguyễn Thị N tham gia phiên tòa sơ thẩm giải quyết vụ án "Tranh chấp quyền sử dụng đất cùng tài sản gắn liền với đất”
Dân sự 🞄 06/06/2025
Ngày 23/5/2025, Công ty Luật TNHH Bright Legal đại diện cho bà Nguyễn Thị N tham gia phiên tòa sơ thẩm giải quyết vụ án "Tranh chấp quyền sử dụng đất cùng tài sản gắn liền với đất”
Dân sự 🞄 03/07/2025
Thuận tình ly hôn là thủ tục pháp lý được thực hiện khi cả hai vợ chồng cùng đồng ý chấm dứt hôn nhân và đã thỏa thuận được các vấn đề liên quan như con chung, tài sản. Một trong những vấn đề được quan tâm là thời gian giải quyết thuận tình ly hôn kéo dài bao lâu?
Dân sự 🞄 03/07/2025
Thuận tình ly hôn là thủ tục pháp lý được thực hiện khi cả hai vợ chồng cùng đồng ý chấm dứt hôn nhân và đã thỏa thuận được các vấn đề liên quan như con chung, tài sản. Một trong những vấn đề được quan tâm là thời gian giải quyết thuận tình ly hôn kéo dài bao lâu?
Dân sự 🞄 03/07/2025
Trong lĩnh vực tố tụng dân sự, thời hiệu khởi kiện đóng vai trò quan trọng nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, cũng như góp phần duy trì sự ổn định trong quan hệ xã hội và pháp luật. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về thời điểm bắt đầu tính thời hiệu khởi kiện cũng như những trường hợp pháp luật không áp dụng thời hiệu này. Việc xác định chính xác "thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự được tính từ khi nào?" và "khi nào thì thời hiệu khởi kiện không được áp dụng?" là yếu tố then chốt để bảo vệ quyền lợi của các bên và bảo đảm quá trình tố tụng diễn ra đúng quy định pháp luật.
Dân sự 🞄 03/07/2025
Trong lĩnh vực tố tụng dân sự, thời hiệu khởi kiện đóng vai trò quan trọng nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, cũng như góp phần duy trì sự ổn định trong quan hệ xã hội và pháp luật. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về thời điểm bắt đầu tính thời hiệu khởi kiện cũng như những trường hợp pháp luật không áp dụng thời hiệu này. Việc xác định chính xác "thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự được tính từ khi nào?" và "khi nào thì thời hiệu khởi kiện không được áp dụng?" là yếu tố then chốt để bảo vệ quyền lợi của các bên và bảo đảm quá trình tố tụng diễn ra đúng quy định pháp luật.