Các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản và sự cần thiết phải thành lập tòa án chuyên trách về phá sản

Theo báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật phá sản của Tòa án nhân dân tối cao: Tính từ ngày 01/01/2015 đến ngày 30/9/2023, các Tòa án nhân dân đã thụ lý 1510 vụ việc phá sản. Trong số những vụ việc đã giải quyết, Tòa án đã ra quyết định mở thủ tục phá sản đối với 554 vụ việc (chiểm 36,7% trên tổng số vụ việc thụ lý); trả lại đơn 66 vụ việc (trong đó có 01 vụ yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với hợp tác xã do đương sự rút đơn); ra quyết định không mở thủ tục phá sản đối  với 234 vụ việc; ra quyết định tuyên bố DN,  HTX phá sản đối với150 vụ việc (chiếm 9,9% trên tổng thụ lý), trong đó 44 vụ việc là tuyên bố DN, HTX phá sản theo thủ tục rút gọn; ra quyết định đình chỉ thủ tục phá sản đối với 49 vụ việc. Số quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản đã bị đề nghị xem xét lại, kháng nghị là 12; số quyết định tuyên bố phá sản đã bị đề nghị xem xét lại là 14. Số vụ việc đã áp dụng thủ tục phục hồi kinh doanh là 06 vụ việc.

Trong số các vụ việc Tòa án đã ra quyết định tuyên bố doanh nghiệp phá sản, căn cứ ra quyết định thường là Hội nghị chủ nợ thống nhất quyết định tuyên  bố doanh  nghiệp  phá  sản,  Hội  nghị chủ nợ không thành công,  không thực hiện được phương án phục hồi hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp mất khả năng thanh toán...

Thời gian bắt đầu thụ lý đến khi giải quyết xong vụ việc phá sản (ra quyết định  tuyên  bố DN,  HTX phá sản hoặc đình chỉ thủ tục phá sản) phụ thuộc vào tính chất, mức độ phức tạp của từng vụ việc cũng như sự hợp tác của doanh  nghiệp bị mất khả năng thanh toán. Có vụ việc phá sản bị kéo  dài 10 năm, 16 năm đến nay vẫn đang thi hành.Vụ việc phá sản giải quyết nhanh nhất trong thời gian 01 tháng do doanh nghiệp đã mất khả năng thanh toán, không còn tiền, tài sản để thực hiện phương án phân chia tài sản.

Trong báo cáo tổng kết cũng chỉ những mâu thuẫn giữa Luật Phá sản 2014 và các văn bản pháp luật hiện hành khác. Đồng thời, cũng chỉ ra những khó khăn, vướng mắc, bất cập trên thực tiễn thụ lý, giải quyết các vụ việc phá sản tại Tòa án. Chính những khó khăn, bất cập này đòi hỏi cần thiết phải thành lập Tòa án chuyên trách để giải quyết các vụ việc về phá sản.  

Việc thành lập tòa án chuyên trách về phá sản là một giải pháp quan trọng để khắc phục những vướng mắc trên thực tế và nâng cao hiệu quả giải quyết các vụ việc phá sản. Sự cần thiết này được thể hiện qua các khía cạnh sau:

• Nâng cao tính chuyên nghiệp và chuyên sâu: Thẩm phán và cán bộ làm việc tại tòa án chuyên trách sẽ được đào tạo chuyên sâu về pháp luật phá sản, kinh tế, tài chính và quản trị doanh nghiệp. Điều này giúp họ có đủ kiến thức và kỹ năng để giải quyết các vụ việc phá sản một cách nhanh chóng, chính xác và hiệu quả.
• Tập trung nguồn lực: Việc thành lập tòa án chuyên trách cho phép tập trung nguồn lực về nhân lực, vật chất và tài chính cho công tác giải quyết phá sản. Điều này giúp giảm tải áp lực cho các tòa án thông thường và đảm bảo có đủ nguồn lực để xử lý các vụ việc phức tạp.
• Đảm bảo tính nhất quán trong áp dụng pháp luật: Tòa án chuyên trách sẽ góp phần tạo ra sự thống nhất trong việc giải thích và áp dụng pháp luật phá sản, tránh tình trạng mỗi tòa án áp dụng một cách khác nhau, gây ra sự bất bình đẳng và khó khăn cho các chủ thể tham gia.
• Rút ngắn thời gian giải quyết: Với đội ngũ thẩm phán và cán bộ chuyên trách, quy trình giải quyết các vụ việc phá sản có thể được thực hiện một cách hiệu quả hơn, rút ngắn thời gian xử lý, giảm thiểu chi phí và thiệt hại cho các bên liên quan.
• Nâng cao hiệu quả phối hợp: Tòa án chuyên trách có thể thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn với các cơ quan liên quan như cơ quan quản lý thuế, cơ quan đăng ký kinh doanh, ngân hàng, Quản tài viên và các tổ chức khác, đảm bảo việc cung cấp thông tin và thực hiện các thủ tục được thuận lợi và nhanh chóng.
• Tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp: Một hệ thống giải quyết phá sản hiệu quả và minh bạch sẽ góp phần tạo dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp vào hệ thống pháp luật.
• Tiệm cận với thông lệ quốc tế: Nhiều quốc gia trên thế giới đã thành lập tòa án chuyên trách về phá sản và cho thấy hiệu quả tích cực. Việc thành lập tòa án chuyên trách ở Việt Nam sẽ giúp hệ thống pháp luật phá sản của Việt Nam tiệm cận hơn với các chuẩn mực quốc tế.

Để nâng cao hiệu quả giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản và tạo tiền đề cho việc thành lập tòa án chuyên trách, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

• Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về phá sản: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định còn bất cập, đặc biệt là các quy định về xác định dấu hiệu mất khả năng thanh toán, vai trò và trách nhiệm của Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản, và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan.
• Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ Tòa án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về pháp luật phá sản, kinh tế, tài chính và quản trị doanh nghiệp cho thẩm phán và cán bộ tòa án.
• Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phá sản: Nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, chủ nợ và các bên liên quan về quyền và nghĩa vụ của mình trong thủ tục phá sản.
• Xây dựng lộ trình thành lập tòa án chuyên trách về phá sản: Nghiên cứu, đánh giá và xây dựng lộ trình cụ thể cho việc thành lập tòa án chuyên trách, bao gồm việc xác định mô hình tổ chức, nguồn lực và cơ chế hoạt động.
• Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin: Xây dựng hệ thống thông tin quản lý vụ việc phá sản, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nộp đơn, tiếp cận thông tin và thực hiện các thủ tục trực tuyến.
• Nâng cao vai trò và trách nhiệm của Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản: Xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả hoạt động của Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản, đảm bảo tính độc lập, khách quan và chuyên nghiệp trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Việc giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Mặc dù pháp luật hiện hành đã có những quy định cơ bản, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc trong quá trình thực thi. Việc thành lập tòa án chuyên trách về phá sản là một bước đi cần thiết và đúng đắn, góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả và minh bạch của hệ thống giải quyết phá sản, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và bảo vệ quyền lợi của các chủ thể liên quan. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan nhà nước, sự tham gia tích cực của cộng đồng doanh nghiệp và việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Bạn vừa đọc bài viết Các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản và sự cần thiết phải thành lập tòa án chuyên trách về phá sản thuộc trang Pháp chế doanh nghiệp trên website: brl.vn. Hẹn gặp bạn ở những bài viết sau.